Uluslararası Antlaşmalar ve Antlaşma Organları

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme (ICCPR) ve Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme (ICESR) ile birlikte Uluslararası İnsan Hakları Bildirgesini oluşturur. Uluslararası İnsan Hakları Bildirgesi genel insan haklarını ortaya koyar ve belirli konulara odaklanan birkaç başka belgeyle de desteklenir. Toplamda dokuz temel uluslararası insan hakları antlaşması vardır. Bunların hepsine refakat eden bir uzman komitesi vardır, bazılarının ise- aşağıda gösterildiği gibi- ilave olarak isteğe bağlı protokolleri vardır.

Bir devlet bir antlaşmayı onayladığında yasal olarak hükümlerini uygulamak zorundadır. Protokoller isteğe bağlı olduğu için, Devletler, ilgili Antlaşmayı imzalamış olsalar bile bunları onaylamak zorunda değildir. Üye Devletler tarafından farklı antlaşmaların ve bunların isteğe bağlı protokollerinin onaylanma durumunu içeren etkileşimli bir harita burada mevcuttur. (Türkiye, 18 anlaşmadan 16 imzalayarak insan hakları anlaşmalarına taraf olma konusunda Almanya ile birlikte en iyi performansı gösteren ülkelerden biridir.) 

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Antlaşması Sistemi

İsteğe bağlı protokol(ler), var ise Uzman Komitesi veya Antlaşma Organı ile birlikte tam liste;

Antlaşma Organları: İnsan Hakları Uygulamasının İzlenmesi

Her antlaşma için bağımsız uzmanlar komitesi uygulamayı izler. Devletlerden bir başlangıç raporu ve ardından dört ila beş yıllık periyodik bir rapor alırlar ve sonrasında da sonuçlarını ve önerilerini tekrar sunarlar.

Devletleri incelemeden önce, tüm Antlaşma Organları hazırlık faaliyetlerini yürütür: bunlar, oturum öncesi çalışma gruplarını, sorunların ve soruların bir derlemesinin yanı sıra Raporlamadan Önceki Sorunların Listesini (LOIPR) içerebilir. Antlaşma Organları, incelemeden önce devletlere sorun ve soru listeleri hazırlar. Raporlamadan Önceki Durumların Listesi (LOIPR), Komitenin ilk olarak devlet raporunun yanıt verdiği konuların bir listesini hazırladığı, raporlama sürecini kolaylaştırırken aynı zamanda daha da odaklanmış hale getiren isteğe bağlı bir raporlama prosedürüdür.

Devletler, ulusal başlangıç raporlarını hazırlarken, Ulusal İnsan Hakları Kurumları ve sivil toplum kuruluşları gibi ilgili paydaşlara danışmalıdır, fakat yine de bu bir zorunluluk değildir.

Devlet, raporunu hazırladıktan sonra, sorunların ve soruların bir listesini hazırlamak amacıyla ana oturumlarından önce Antlaşma Organları tarafından oturum öncesi çalışma grupları organize edilebilir. Kamuya açık ve STK katılımına açık olan Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi (CESCR) dışında bu tür oturumlar özeldir.

Ön oturumun ardından, komite uzmanları ve devlet temsilcileri arasında Cenevre’de bir kamu diyaloğu düzenlenir. Komite daha sonra sonuç gözlemlerini açıklar. Sonuç gözlemleri, ilerlemeyi özetleyen ve devlete söz konusu antlaşmanın uygulanmasını iyileştirmesi için tavsiyelerde bulunan bir rapordur. Son olarak, devletin endişeleri gidermek için atılan adımları geri bildirmesi için bir tarih belirlenir. Sonuç gözlemleri yasal olarak bağlayıcı değildir; ancak, insan hakları yükümlülüklerinin uygulanmasında devletlere rehberlik ederler.

Genel olarak, Antlaşma Organları, aşağıda gösterilene benzer bir raporlama döngüsünü takip ederler.